๑۩۞۩بلوچستـــــــــــــــــــــان ๑۩۞۩๑
مطالبی از بلوچستان
در مورد تشکیل قوم بلوچ و محل پیدایش آن تصورات و نظریات گوناگون وجود دارد، در خور توجه است که هر قوم از بدو پیدایش خویش تا زمان موجود، پستی و بلندی ها، موقعیت ها و ناکامی های زیاد را پشت سر میگذارد، سر هم بندی روزهای مهم می تواند تصورات در مورد دسترسی به فراز و نشیب های زنده گی آن قوم در اختیار علاقمندان قرار دهد. بدین منظور جمعبندی مختصر از فعالیت های پنج هزار ساله قوم بلوچ غرض آگاهی علاقمندان ترتیب و ذیلاً تقدیم است :
۳۰۰۰ قبل از میلاد :
3000Bc: Earliest settlement in the Indus –saraswati Bronze Age – civilization
۶۰۰ق، م :
پارسها بربلوچستان حمله نموده، آنرا جزأ امپراطوری خود ساختند.
۳۲۶ق، م :
سکندر مقدونی از طریق سواحل مکران از هند عودت کرد و با حملات غافلگیرانه بلوچها مواجه شده متحمل تلفات سنگین شد.
۳۰۵ق، م :
بلوچستان جزء امپراطوری Mauran خاندان چندراگوپتاشد.
۱۰۰ ق، م :
درین سال مهاجرت بلوچها از آسیای مرکزی شروع شد.
۲۰۰م :
ساسانیان قسمت شمالی بلوچستان را تحت سلطۀ خویش در آوردند و برخی جنوبی، کمان تحت ادارۀ خاندان چندراگوپتا باقیماند.
۶۴۴م :
اعراب بر سواحل مکران مسلط شدند و مردم به دین اسلام رجوع کردند و بعضی از قبایل بلوچ مهاجرت نمودند.
۹۰۰م :
First confederacy of Balocistan tribes and kingdoms.
۹۲۰م :
پرتگالی ها تحت پوشش تجار در ساحل بلوچستان (چابهار) وارد شدند.
۹۲۵م:
حمل جیئند قهرمان و سمبول مقاومت بلوچها در نبرد رویا روی توسط پرتگالی ها دستگیر و به پرتگال انتقال داده شد و در زندان آن جا شهید گردید.
۱۰۰۲م :
ترک ها یامینی Yamini بلوچها را مجبور به عقب نشینی کردند.
۱۱۷۵م :
شاه غوری از دره بولان غرض تسخیر ملتان عبور کرد.
۱۴۸۷ م :
میرچاکرر ایندبا ۴۴ قبیله بلوچ داخل بلوچستان شد و در سیبی جایگزین ګشت.
۱۵۰۰ م :
مغل ها قدرت را در بلوچستان تصاحب کردند، در نتیجه عده از بلوچها به سند و پنجاب مهاجر گشتند زیرا فشار ارغون و مغلها بر آنها عرصه را تنگ ساخته بود.
۱۶۶۶ م :
بلوچها در جریان یک رستاخیز ملی حاکم مغل را عزل و در عوض میر احمد خان قمبرانی را زعیم خویش اعلام کردند.
۱۷۳۷ م :
اسم بلوچستان برای مناطق بلوچ نشین، نخستین بار توسط نادر شاه افشار بکار رفت.
۱۷۵۸ م :
در بین احمد شاه با با و خان کلات معاهده به امضا رسید که طبق آن بلوچستان آزاد است ولی در مقابله با سیک ها بلوچها به نفع درانی ها در جنگ شرکت می ورزند.
۱۸۳۱ م :
مامور سیاسی بریتانیا الکساندر برنس از بلوچستان بازدید نموده و در مورد خانیت کلات مطالعات را انجام داد.
۱۸۳۹م :
انگلیس ها بعد از تسلط بر کندهار متوجه کلات شدند، زیرا خان کلات هنگام حمله بر کندهار نه تنها به انگلیسها کمک نکردند بلکه راه را در تنگی بولان بر آنها بستند، در نتیجه انگلیسها در میری کلات که حرم سرای خان کلات بود داخل شده و در نتیجه جنگ رویا روی میر مهراب خان یکجا با میر عبدالکریم رئیسانی، میر ولی محمد شاهی زی مینگل، میر داد کریم شهوانی، فضل لهړی، نبی بخش جتویی، قیصر خان، شاه دوست بزنجو، محمد رضا وزیر خېل، نور محمد و تاج محمد شاه غاسی خیل با سه صد تن از محافظان شاه شهید شدند.
۱۸۵۷م :
میر نصیر خان، خان کلات فوت نمود و طبق رواج بلوچها برادر کوچکش خدایداد خان جایگزین وی شد.
۱۸۶۲م :
خدایداد خان به انگلیسها چندان اعتنا ننمود و انگلیسها غرض تحت فشار قرار دادن وی قبایل بلوچ را غرض بغاوت در مقابل آن تحریک نمودند که در نتیجه وی از آن پست سبکدوش و به سند رفت.
۱۸۶۴م :
خان کلات شیردل خان که مخالف مداخلات انگلیسها بود، طور مرموزی شهید شد و خدایداد خان از سند عودت نموده بار دوم خان کلات شد.
۱۸۷۱م :
گولد اسمیت با تعیین مرز، بلوچستان را به دو حصه شرقی و غربی تجزیه کرد.
۱۸۷۶م :
کویټه که بر اساس معاهده ۱۸۴۱م، میر نصیر خان ( خان کلات) و انگلیسها از بلوچستان جدا شده بود، توسط انگلیسها اشغال و به پایگاه نظامی مبدل گشت، بدین ترتیب کلات و کندهار با تهدید جدی نظامی مواجه شدند.
۱۸۹۲م :
خط دیورند کشیده شد و قسمت از بدنه بلوچستان از وی جدا شد.
۱۸۹۴م :
انگلیسها با خان کلات معاهده ریلوی بولان را امضا نمودند که مطابق آن انگلیسها اجازه یافتند در دو طرف خط آهن و ایستگاه های خط آهن پوسته های کنترولی ایجاد نمایند.
۱۸۹۹م :
سر پرست گورنر جنرال بلوچستان و خان کلات معاهد امضا نمودند که مطابق آن نوشکی در بدل اجاره سالانه ۹۰۰۰۰کلدار به انگلیسها به اجاره داده شد.
۱۹۰۲م :
خانیت کلات به ریاست بلوچستان و بلوچستان برتانوی تقسیم شد.
۱۹۰۸م :
جهاد برعلیه انگلیسها شدت یافت، نور محمد که به نورامینگل شهرت داشت و از قبیله پهلوانزی مینگل بود، نیروی گوریلای بر ضد انگلیسها بسیج نمود، وی بعد از انګلیسها سردار شکر خان و میر نورالدین خان را گرفتار نمودند یاغی شد.
۱۹۱۷م :
مبارز ضد استعمار و قهرمان سترگ و حماسه آفرین بلوچ نورا مینگل دستگیر و به حبس عمری محکوم شده و در زندان جان داد.
۱۹۲۸م :
- انگلیسها بخش غربی بلوچستان را به پارس واگذار شد.
- سردار دوست محمد خان بلوچ نواسه مبارزکهن سردار بهرام خان برضد شاه قیام نمود، او بعداً گرفتار و در تهران زندانی شد، و از زندان قصد فرار نمود ولی موفق نگردیده، دستگیر و اعدام شد و به یک شخصیت اسطوره یی مبدل گشت.
۱۹۳۴م :
۲۷دسمبر کنفرانس اتحاد بلوچان، ال انډیا بلوچ در جاکوب آباد به ابتکار میر یوسف علیخان مگسی سردار جمال خان لغاری، میامشتاق احمد گورمانی و سردار غلام رسول خان تدویر یافت.
۱۹۴۷م :
۳۰ جون تجزیه هند به دو قسمت اعلام شد، خان کلات انتظار داشت که بر مبنای قرار داد ۱۹۴۶م حداقل از بلوچستان اسم برده خواهد شد، مگر نه شد، در جولای همین سال نواب های خاران و لسبیله بنابر تاثیر سوء بیگانگان،الحاق خویش را بدون استیندان خان کلات با پاکستان اعلام نمودند.
۴اگست خان کلات در دهلی با ویسرا مونټ بیټن و محمد علی جناح ملاقات و به ۱۱ اگیست اعلامیه آتی به نشر رسید :
حکومت پاکستان ریاست کلات را بحیث یک ریاست آزاد و خود مختار می شناسد، بنا برین بر مبنای تعهدات و تعلقاتیکه با بریتانیا انجام داده است که با سائر ریاست های هندوستان تفاوت دارد، در مورد مسایل دیگر نظیر دفاعی، خارجی و وسایل ارسال و مرسولات، مذاکرات بیشتری لازم است که در کراچی صورت خواهد گرفت.
۱۳اگست بلوچستان آزادی خویش را با اجرای عظیم الشانی در کلات جشن گرفت و به نام خان کلات خطبه قرائت شد، این موضوع در اجلاس ماه دسامبر مجالس دارالعوام و دارالخواص کلات مورد مذاکره قرار گرفت، در این اجلاس بار دیگر تاکید صورت گرفت که بلوچستان یک کشور آزاد است.
۱۹۴۸ م :
مارچ همین سال پاکستان، بلوچستان را اشغال نمود، بلوچها روز اشغال را بنام ( یوم سیاه) نامید و از آن تاریخ به بعد همه ساله این روز را با نصب پارچه های سیاه بر در و دیوار تقبیح می نمایند.
۱۹۵۲م :
در اپریل، کلات و سائر مناطق آن شامل اتحادیه ریاست های بلوچستان شدند، در این اتحادیه چهار ریاست یعنی کلات، خاران، مکران و لسبیله شامل شدند که ریاست این اتحادیه بعهده خان کلات بود و وی بعنوان رئیس جمهور خطاب می گردید.
۱۹۵۴م :
شهزاده عبدالکریم خان بعد از رهایی از زندان حز ب ( ستمان گل ) را بنیاد گذاشته و جایگزین ( کلات سټیټ نشنل پارټی) ساخت و نظامانی سیاستمدار شناخته شده وی را همراهی نمود.
۱۹۵۵م :
خان کلات اجباراُ به کراچی انتقال یافت و با تهدید پروگرام ( ون یونټ) بروی تحمیل شد و حکومت پاکستان بصورت تدریجی به تجزیه بلوچستان پرداخت، نخست خاران و مکران را به ون یونټ ارتباط داد و در گام بعدی لسبیله را از بلوچستان مجزا و به کراچی ملحق ساخت.
۱۹۵۷م :
- داد شاه در بلوچستان غربی قیام را بر علیه حکومت ایران اعلام نمود.
- ۱۷دسمبر مجالس دارالعوام و دارالخواص کلات تشکیل جلسه داده و مخالفت خویش را با ون یونټ تصویب کرد.
۱۹۵۸ م :
نیروهای گسیل شده پاکستانی شهر کلات را به توپ بستند، شهر و « میری کلات» که مقر خان کلات بود زیادترین صدمه را دید، اعضای خانواده خان زخمی گردیده و خود وی دستگیر و به کویته انتقال داده شد.
در نتیجه قیام مردمی سراسر بلوچستان را فرا گرفت، سردار نور محمد خان به کوه اسپلنج پناه برده رهبری قیام را بعهده گرفت، متعاقباً گروپ های مسلح حاجی میر نیک محمد خان مینگل و نواب نوروز خان زرکزی به وی پیوستند، میر مستی خان و میر بهادر خان عده از آمریکائیان را که روانه گنداو بودند گرفتار و بعد از اخذ تعهدیکه ایشان صدای قیام بلوچها را بگوش جهانیان میرسانند آزاد ساختند.
۱۹۵۹ م :
بنا به درخواست شاه ایران، ورثه داد شاه توسط پاکستان به ایران تحویل داده شد و همه آنها توسط رژیم به شهادت رسیدند، این قضیه بعد از آنکه جمعه خان از کراچی به ابوظبی رسید افشا گردید.
۱۹۶۲م :
بعد از سفر ایوب خان به کویته، زعمای بلوچ نظیر عطاالله خان مینگل، میر مهرالله خان مینگل، نواب اکبر بگتی میر عبدالعزیز کرد، میر لعل بخش مینگل و عده دیگر دستگیر و به زندانها کویته، سند و پنجاب انتقال یافتند.
عده از ناسیونالیست های بلوچ تحت رهبری جنرال شیر محمد مری به کوه ها پناه برده و با کار برد اسلحه گرم در برابر عمال پاکستانی از خود عکس العمل نشان دادند. میر گل خان نصیر و میر غوث بخش برنجو زندانی شدند، سردار عطاالله خان مینگل و شیر و مری توسط پاکستانی ها دستگیر و محبوس شدند.
سردار عطاالله خان مینگل، خیر بخش مری و شیر محمدمری به پیشاور رفته با زعمای پشتونها مذاکره کردند.
۱۹۶۴م :
مارشال ایوب خان بمنظور تضعیف نقش خیر بخش مری و عطاالله خان مینگل در بین قبایل مری و مینگل دست به توطئه زد، وی سردار دودا خان کاکای خیر بخش مری را ملقب به نواب و در راس قبیله مری و سردار کرم خان کاکای پدر عطاالله مینگل را بحیث سردار قبیله مینگل اعلام کرد، هر دوی شان از سوی قبایل مربوطه به خود کشته شدند و بدین بهانه ده ها هزار نظامی به منطقه اعزام شد و در عکس العمل به این تصمیم، بلوچها BLF یعنی جبهه آزاد بخش مردم بلوچ را اساس گذاشته و اعضای جبهه به کوه ها پناه بردنده در مقابل حکومت پاکستان، جنگ های ګوریلای را شروع کردند.
۱۹۶۸م :
محصلان بلوچ BSO ( سازمان محصلان بلوچ) را در کراچی اساس گذاشتند، این سازمان به سرعت در بین جوانان بلوچ به یک سازمان با اعتبار و نیرومند مبدل شد، چنانچه در سال ۸۱م تعداد اعضای آن به ۲۵۰۰۰نفر رسید.
۱۹۷۲م :
حزب نشنل عوامی پارتی در انتخابات پاکستان شرکت ورزید و در نتیجه برنده شده، سردار عطاالله خان مینگل و میرغوث بخش بزنجو بحیث صدراعظم و گورنر بلوچستان انتخاب شدند.
۱۹۷۳ م :
بنا براشاره ایران حکومت منتخب نیپ بلوچستان توسط ذوالفقار علی بوتو منحل و زعمای آن میر غوث بخش بزنجو و عطاالله خان مینگل و خیر بخش مری با عده از رهبران دیگر دستگیر و زندانی گشتند، این اقدام حکومت پاکستان بلوچها را وا داشت تا به اسلحه دست برده و با پاکستان بجنگند، این جنگ ها مدت ۴ سال متواتر جریان و در سال ۱۹۷۷م فروکش نمود.
۱۹۸۸ م :
رهبران بلوچ احزاب سیاسی را ایجاد و در انتخابات شرکت ورزیدند .
بابای بلوچستان میرغوث بخش بزنجو در شفاخانه « آغا خان میډیکل هسپپټال» کراچی جهان فانی را وداع گفت.
۱۹۹۸م :
پاکستان سلاح اتمی خویش را در کوه های چاغی بلوچستان آزمایش نمود، بدین مناسبت بلوچها به احتجاج گسترده دست زدند.
۱۹۹۹م :
پرویز مشرف در یک کودتا سفید بقدرت رسید و بلوچستان لیبریشن آرمی بر تاسیسات پاکستانی یک سلسله حملات را براه انداخت.
۲۰۰۲ م :
اعلام چونی سازی در بلوچستان توسط ارتش پاکستان.
۲۰۰۳م :
گورنر بلوچ بلوچستان معزول و در عوض غیر بلوچ و غیر بلوچستانی مقرر شد.
۲۰۰۵م :
هنگامیکه پرویز مشرف حاکم نظامی پاکستان در کوهلوی بلوچستان بیانیه میداد، بروی حمله راکتی صورت گرفت، چند موشک در سه صد یاردی وی بر زمین فرود آمد، حکومت پاکستان اکبر بگتی را ملامت دانست و در نتجه وی مخفی شد.
۲۰۰۶م :
نواب اکبر بگتی که سمبول مقاومت ملی بلوچها بود یکجا با عده از اعضای فامیلش توسط نیروهای نظامی پاکستان شهید شد.
۲۰۰۷م :
شهادت میر بالاچ مری توسط نیروی SSGپاکستان وی رهبری ارتش آزادیبخش بلوچ را عهده دار بود.
۲۰۰۸م :
ژورنالیست جوان بلوچ « بعقوب مهرنهاد» در زاهدان شهید شد